Ευθανασία, φόνος ή δικαίωμα;

Με μεγάλο ενδιαφέρον διάβασα πριν από λίγους μήνες την ιστορία ενός ηλικιωμένου ζευγαριού στην Ισπανία, η οποία έφερε ξανά στο προσκήνιο το πολυσυζητημένο θέμα της ευθανασίας.
Η 61χρονη Μαρία Χοσέ Καράσκο τα τελευταία 30 χρόνια έδινε μάχη με την σκλήρυνση κατά πλάκας. Καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι για χρόνια η ίδια ζητούσε το τελευταίο διάστημα να πεθάνει. Πρόσφατα λοιπόν, ο άνδρας της, Άνχελ Χερνάντεζ, τη βοήθησε να πεθάνει με αξιοπρέπεια -όπως ο ίδιος είπε. Συνελήφθη, ωστόσο, καθώς στην Ισπανία η ευθανασία είναι παράνομη. Όπως ομολόγησε, έδωσε στη γυναίκα του ένα χάπι που της επέφερε τελικά τον θάνατο.
Όπως έγραψαν ελληνικά μέσα ενημέρωσης, αναμεταδίδοντας από τα ισπανικά: «Η Μαρία ήταν μία δραστήρια γυναίκα, εργαζόταν στα δικαστήρια ως δικαστική υπάλληλος. Η ασθένεια όμως βαθμιαία την καθήλωσε σε αναπηρικό καροτσάκι και οι κινήσεις της έγιναν μετρημένες. Ο σύζυγός της τη στήριξε με όλες του τις δυνάμεις. Διαμόρφωσε ανάλογα το σπίτι τους, τη βοηθούσε στα απλά καθημερινά πράγματα, φρόντιζε για τη διασκέδασή της. Με την ασθένεια όμως να δείχνει το χειρότερο πρόσωπό της, η Καράσκο απέκτησε την επιθυμία να βάλει τέλος στη ζωή της. Το είχε εκμυστηρευτεί και δημοσίως σε συνέντευξή της στην εφημερίδα “Εl Pais”. “Όσο το νωρίτερο, τόσο το καλύτερο” είχε πει χαρακτηριστικά.

Ο Άνχελ της έδωσε το δηλητήριο. Βιντεοσκόπησε τη σκηνή και γνωστοποίησε την πράξη του. Και όμως, συνελήφθη γιατί αυτό προβλέπει ο νόμος στην Ισπανία. Ο ίδιος ο Άνχελ δήλωσε: “Της είχα υποσχεθεί πως αν η κατάσταση της έφτανε σε τέτοιο σημείο που η ίδια δεν θα μπορούσε πλέον να κάνει κάτι και να ζει με αξιοπρέπεια ότι θα την βοηθούσα να πεθάνει. Θα έκανα το ίδιο και για μένα, γιατί έτσι όπως ήταν δεν μπορούσε να ζει πλέον”. (…) Η ευθανασία είναι νόμιμη εκτός από την Ολλανδία, στο Βέλγιο και στο Λουξεμβούργο. ενώ η ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία, είναι νόμιμη στην Ελβετία, την Αυστρία, την Γερμανία και την Φινλανδία».

Δεν είμαι καθόλου καταρτισμένος επιστημονικά στην ψυχολογία και σε αυτά τα θέματα γενικότερα. Ωστόσο δεν μπορώ να μην παραθέσω την άποψη μου. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι τάσσομαι υπέρ του Άνχελ. Πιθανότατα θα έπραττα κι εγώ το ίδιο αν ήμουν στη θέση του. Κάθε φορά που ακούω τη λέξη “ευθανασία”, μου έρχεται στο μυαλό μια από τις τελευταίες σκηνές του “Million dollar baby”, εκ των αγαπημένων μου ταινιών. Σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε ο Clint Eastwood να κατηγορηθεί για φόνο;

Τώρα θα πουν κάποιοι -μάλλον άκρως θρησκευόμενοι- ότι η ευθανασία ισοδυναμεί με φόνο διότι είναι στο χέρι του Κυρίου το πότε θα αφήσουμε τον μάταιο τούτο κόσμο κλπ κλπ. Άλλοι πιο λογικοί, θα επιχειρηματολογήσουν ότι η νομιμοποίηση της ευθανασίας ίσως οδηγήσει σε ένα κύμα θανάτων από ανθρώπους που ίσως να μην ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας, αλλά ψυχολογικά προβλήματα, ή “προβλήματα πολυτελείας” όπως λανθασμένα τα χαρακτηρίζουν κάποιοι. Απαντώντας, εκτιμώ ότι η ίδια η απομυθοποίηση -νομιμοποίηση στη συγκεκριμένη περίπτωση- της ευθανασίας αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα. Αυτό που εξιτάρει πολλές φορές την ιδέα της ευθανασίας για κάποιους οι οποίοι δεν αντιμετωπίζουν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν άλλοι, είναι το γεγονός ότι δεν είναι καθιερωμένη νομικά.

Ένα ακόμη επιχείρημα για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας είναι ότι αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα της αυτοκτονίας. Μόνο η ιδέα του ότι η οριστική “απόδραση” είναι κάτι πλέον προσιτό, τείνει να μας κάνει να εστιάζουμε στο παρόν και να το απολαμβάνουμε. Η νομιμοποίηση της ευθανασίας λοιπόν ίσως επιφέρει μείωση των αυτοκτονιών, ενώ, επίσης, δεν εκτιμώ ότι θα χρησιμοποιηθεί ευρέως, παρά μόνο από ανθρώπους με άκρως σοβαρά προβλήματα υγείας. Ειλικρινά, εκτιμώ ότι το όλο ζήτημα είναι το ταμπού -οι θρησκείες παίζουν φυσικά ακόμη μια φορά αρνητικό ρόλο.

Τούτου λεχθέντος, φθάνουμε στο τρίτο και σημαντικότερο επιχείρημα. Η ζωή είναι υπέροχη. Και ξέρετε ποιος είναι ένας από τους λόγους; Ότι σε λίγες ώρες ή ακόμη και λίγα λεπτά από τώρα δεν ξέρουμε ποτέ τί θα μας βρει. Όσο περνούν τα χρόνια εξοικειωνόμαστε περισσότερο με αυτήν την ιδέα, διότι μεγαλώνουν οι υπόλοιποι δίπλα μας και ακούμε αυτά τα περιστατικά σχεδόν καθημερινά. Αναφερόμενος λοιπόν στους άτυχους ανθρώπους που κυριολεκτικά υποφέρουν από ένα πρόβλημα υγείας, όπως η Μαρία Χοσέ Καράσκο, είναι καθαρά δική τους επιλογή να απαλλάξουν τον εαυτό τους από αυτό το βάσανο αν δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Πρέπει να είναι επιλογή τους το να τους θυμούνται όλοι όπως οι ίδιοι θέλουν.