Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες, είχαν, εκτός των άλλων, αναπτύξει ιδιαίτερα την αίσθηση του «χιούμορ» για εμάς, «γέλωτα» για εκείνους.
Δε θα πρέπει να εκπλήσσει λοιπόν, το γεγονός, πως ήταν οι πρώτοι που όχι μόνο έγραψαν κωμωδίες και σάτιρες, αλλά τις μετέφεραν και στο θέατρο. Κατά κοινή ομολογία, ο μεγαλύτερος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας υπήρξε ο Αριστοφάνης, με καταγωγή από το δήμο των Κυδαθηναίων, τη σημερινή Πλάκα.
Γεννήθηκε το 446 π.Χ. στην Αθήνα. Οι γονείς του ονομάζονταν Φίλιππος και Ζηνοδώρα. Από νεαρή ηλικία, μελέτησε και επηρεάστηκε από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τη λυρική και χορική ποίηση. Κύρια επιρροή του, ωστόσο, ήταν η αθηναϊκή καθημερινότητα και τα «κακώς κείμενα» του δημοκρατικού καθεστώτος. Στρεφόταν κυρίως κατά των δημαγωγών και των λαοπλάνων της εποχής, άλλες φορές άμεσα, κι άλλες φορές με πιο έμμεσο τρόπο. Κατηγορήθηκε γι’ αυτό το λόγο ως «συντηρητικός» και δικάστηκε τρεις φορές από τις αρχές της πόλης. Προεξάρχων μηνυτής του, ήταν ο Κλέων, ο οποίος επιζητούσε την τιμωρία και την εξορία του Αριστοφάνη. Συγκεκριμένα, στην εγκυκλοπαίδεια «Ελευθερουδάκη» διαβάζουμε: «επειδή (ο Αριστοφάνης) ανήκεν εις τους αριστοκρατικούς αι κωμωδίαι αυτού βρίθουσι σκωμμάτων κατά των δημοκρατικών…διακωμωδεί δε τους συγχρόνους δημαγωγούς και μάλιστα τον Κλέωνα, ον πολιτικόν τέρας νομίζει…βλέπων δε ότι και ο δήμος ολόκληρος διεφθάρη έσχε το θάρρος και τούτον να διακωμωδήση…». Πράγματι, στο έργο του «Ιππής», ο Αριστοφάνης κατηγορεί ευθέως τον Κλέωνα ως απατεώνα, αλλά και τον αθηναϊκό λαό, που είχε την τάση να παρασύρεται από ρήτορες που τον ξεγελούσαν με κολακείες. Το έργο «Ιππής» παίχτηκε για πρώτη φορά στη διονυσιακή γιορτή των Ληναίων.
Ποιος όμως μπορεί να αποκαλέσει «συντηρητικό» κάποιον που τόλμησε να σατιρίσει το πολιτικό σύστημα της εποχής του, αλλά και μεγάλες μορφές όπως ο Ευριπίδης και ο Σωκράτης, έστω και με δόσεις υπερβολής ορισμένες φορές; Πως μπορεί να είναι «συντηρητικός» εκείνος που με τα γραπτά του κάνει τις περιορισμένες, εκείνους τους καιρούς, Αθηναίες να επαναστατήσουν κατά του εμφυλιοπολεμικού κλίματος που δίχαζε τους Έλληνες; Aναφερόμαστε φυσικά στη «Λυσιστράτη». Ή κάποιος που δημιουργεί αμερόληπτους χαρακτήρες, προσόν σπάνιο ακόμα και για εκείνη την εποχή, όπως ο Δικαιόπολις στο έργο «Αχαρνής»; Eίναι γεγονός, πως η διαμάχη μεταξύ της Αθήνας, της Σπάρτης και των άλλων ελληνικών πόλεων ενοχλούσε ιδιαίτερα τον Αριστοφάνη. Ο ίδιος επεδίωκε, μέσω του έργου του, την παύση των εχθροπραξιών και την ειρηνική προσέγγιση μεταξύ των πόλεων-κρατών.
Έλαβε μέρος σε πολλούς θεατρικούς αγώνες και δεν έλειψαν οι φορές που αναδείχθηκε νικητής. Διακρινόταν για τη σαρκαστική του διάθεση και την αθυροστομία του. Έγραψε συνολικά περισσότερα από σαράντα έργα, από τα οποία διασώθηκαν μόνο τα έντεκα. Οι τίτλοι των έργων αυτών είναι οι παρακάτω:
Ιππής
Αχαρνής
Λυσιστράτη
Νεφέλαι
Πλούτος
Βάτραχοι
Εκκλησιάζουσαι
Θεσμοφοριάζουσαι
Σφήκες
Ειρήνη
Όρνιθες
Ο μεγάλος αυτός ποιητής άφησε την τελευταία του πνοή το 386 π.Χ.. Υπήρξαν κι άλλοι σύγχρονοί του κωμωδιογράφοι, των οποίων τα έργα δε διασώθηκαν, πέρα από κάποια διάσπαρτα αποσπάσματα. Μοιραία λοιπόν, θεωρείται ο πατέρας της Κωμωδίας, ενώ οι επιρροές του στην, κατά πολύ μεταγενέστερη, ευρωπαϊκή κωμωδιογραφία και συγγραφείς όπως ο Μολιέρος, καθίσταται εύκολα εμφανής σε όποιον μελετήσει τα αντίστοιχα έργα. Ευφυής, ονειροπόλος, μα πάνω απ’ όλα επαναστατικός, ο Αριστοφάνης παραμένει σήμερα, μέσω της σπαρταριστής κριτικής που άσκησε στις μικροπολιτικές σκοπιμότητες της εποχής του, επίκαιρος όσο ποτέ!
Γιάννης Κοσμόγιαννης
Sickman's Blog 
Leave a Reply