Ο χαρακτήρας του Joker δημιουργήθηκε το Μάρτιο του 1940 και έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο περιοδικό “Batman” τον Απρίλιο του ίδιου έτους. Κατά τα πρώτα έτη της πολυποίκιλης δράσης του, συνήθιζε να δολοφονεί τα θύματά του με τοξίνη και να σχηματίζει στα χείλη τους ένα παρανοϊκό χαμόγελο, αρκετά όμοιο με το δικό του. Εδώ και δεκαετίες αποτελεί το βασικό αντίπαλο δέος για τον ήρωα της DC, παρά τις διαφορετικές εκδοχές που έχουν κατά καιρούς δημιουργηθεί σχετικά με την πραγματική του ταυτότητα και την προέλευσή του.
Το 2019, κυκλοφόρησε η ταινία “Joker”, η οποία επιχείρησε να εισάγει μια νέα εκδοχή σχετικά με το ποιος πραγματικά είναι ο συγκεκριμένος χαρακτήρας. Προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 31 Αυγούστου του 2019 στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και στις 4 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ. Γνώρισε, τελικά, παγκόσμια επιτυχία και ο πρωταγωνιστής της Joaquin Phoenix κέρδισε το Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου. Επιπλέον, η ταινία, δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις και κατηγορήθηκε από κάποιους για προτροπή σε βία. Μάλιστα, στη χώρα μας είδαμε την αστυνομία να παρεμβαίνει σε κινηματογράφο των Αθηνών και να απαγορεύει την θέαση της ταινίας σε όσους ανήλικους βρίσκονταν μέσα στην αίθουσα προβολής.
Ποιος όμως είναι ο χαρακτήρας που υποδύθηκε ο Phoenix, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ταινία; Ονομάζεται Arthur Fleck και είναι κάτοικος της δυστοπικής μεγαλούπολης Gotham City, γενέτειρας και του Bruce Wayne, του γνωστού σε όλους μας Batman. H πόλη βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους παρακμής, και ο Arthur, ο οποίος κατοικεί με τη μητέρα του προσπαθεί να επιβιώσει δουλεύοντας ως κλόουν. Η μητέρα του έχει μεγάλη επιρροή στον ίδιο και τον αποκαλεί “Happy” («Χαρούμενο»). O Arthur, ο οποίος μεγαλώνει δίχως πατέρα, στρέφεται στην κατάκτηση ενός ιδανικού που είναι δοσμένο από εκείνη. Το ιδανικό αυτό δεν είναι άλλο από το να κάνει τον κόσμο χαρούμενο και συνεπώς να είναι και ο ίδιος χαρούμενος. Υφίσταται, παρ’ όλα αυτά εκφοβισμό τόσο από περαστικούς, όσο και από συναδέλφους. Αποδέχεται όλη αυτήν την κατάσταση, έχοντας ο ίδιος αποσυνδεθεί από το σώμα του, και έχοντας ταυτιστεί με το απόρριμμα, το απόβλητο. Η δουλειά του, είναι επί της ουσίας το μοναδικό πράγμα που του αποδίδει κάποια υπόσταση. Όταν τη χάνει, διακυβεύεται η ίδια του η ύπαρξη.
Παράλληλα, βλέπουμε πως ο Arthur επισκέπτεται ψυχολόγο και πως έχει διάφορες παραληρηματικές συμπεριφορές, όπως ο φανταστικός έρωτας που πιστεύει πως βιώνει με τη γειτόνισσά του. Το παραλήρημα, σύμφωνα με τη σύγχρονη ψυχολογία, αποτελεί την προσπάθεια του νοσούντος ατόμου, να αυτοϊαθεί. Προσπαθεί, να εκφράσει τον πόνο του μέσω ενός πολύ ιδιαίτερου γέλιου, το οποίο περισσότερο εύστοχο θα ήταν να χαρακτηριστεί ως «κλαυσίγελο». Σε αυτό το γέλιο, το οποίο αντικαθιστά τις λέξεις, καταφεύγει όταν αγχώνεται ή όταν αισθάνεται υπερβολική απογοήτευση.
Επίσης, η κοινωνική λειτουργός που επισκέπτεται ζητά να δει το τετράδιο με τις ατάκες του και τις ζωγραφιές του, δείχνοντας πως δε σέβεται την ιδιωτικότητά του. Δεν του προσφέρει καμία βοήθεια, καμία ελπίδα για το μέλλον και θέτει τον εαυτό της στην ίδια μοίρα με εκείνον, ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει.
Όταν ο Arthur ανακαλύπτει πως η μητέρα του, του έχει πει ψέματα σχετικά με την ταυτότητα του πατέρα του, αποφασίζει να την σκοτώσει. Στραγγαλίζει τη μητέρα του με ένα μαξιλάρι και με το φόνο της επιλέγει να μην είναι “Happy”, όπως εκείνη του είχε επιβάλλει. Λίγο πριν τη σκοτώσει, της δηλώνει πως πάντοτε μισούσε αυτό το όνομα.
Πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει περιθωριοποιηθεί από την κοινωνία, εντός της οποίας επιβιώνει, δίχως να ζει πραγματικά. Αιτίες αυτής της περιθωριοποίησης, είναι τόσο η ασθένειά του, όσο και το γενικότερο κλίμα σήψης της Gotham City. Φτώχια, ανεργία, στοίβες απορριμμάτων παντού, πλούσιοι που εκφέρουν άποψη για τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα από την ασφάλεια μιας πολυτελούς έπαυλης, γιάπηδες έτοιμοι να τραμπουκίσουν οποιονδήποτε θεωρούν διαφορετικό, παρουσιαστές έτοιμοι να κοροϊδέψουν ανθρώπους απλώς και μόνο για να ανεβάσουν τα νούμερα της τηλεθέασης. Ένας άνθρωπος που νοσεί και μια πολιτεία που παύει να του παρέχει τα φάρμακα που τον καθιστούν βιώσιμο. Ο Arthur σε αναζήτηση ταυτότητας, ψάχνει απεγνωσμένα να βρει τις ρίζες του, ένα σταθερό σημείο αναφοράς από το οποίο θα μπορέσει να αντλήσει τη δύναμη για να συνεχίσει.
Και είναι εν τέλει αυτός, ο περιθωριοποιημένος, ο παρίας, ο απόβλητος ο οποίος, πιθανότατα και άθελά του, δημιουργεί ένα ολόκληρο κίνημα αντίδρασης ενάντια σε μια κοινωνία υποκρισίας. Μια δύναμη κρούσης που απειλεί να γκρεμίσει και τον τελευταίο ουρανοξύστη της γκρίζας, αντιαισθητικής τσιμεντούπολης. Ο Joker γεννιέται και τίποτα δε φαίνεται ικανό να σταματήσει ούτε εκείνον, ούτε και τις μάζες που ξεσπούν στους δρόμους, απηυδισμένες από όσα αναγκάζονται να βιώνουν καθημερινά, αλλά και εμπνεόμενες από τη δράση ενός ανθρώπου που πλέον δεν έχει απολύτως τίποτα να χάσει.
Εάν οι συνθήκες ή τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν παραπάνω σας θυμίζουν κάτι από το σήμερα, μην τρομάξετε. Αρκεί να παραμείνουμε άνθρωποι και να κρατάμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, τη συνείδησή μας καθαρή και αφυπνισμένη. Ας αναλογιστούμε όλοι, πόσο απαραίτητος θα ήταν ο Joker για το Gotham City, αν το κράτος νοιαζόταν πραγματικά για τους πολίτες του, μα κυρίως ο εκάστοτε πολίτης για τους συμπολίτες του. Πολύ καλές συνθήκες για να είναι αληθινές, θα αντιτείνει κάποιος. Σύμφωνοι. Γι’ αυτό λοιπόν, προτού στραβοκοιτάξουμε ξανά κάποιον ζητιάνο, προτού κοροϊδέψουμε κάποιον για τη δουλειά που κάνει, προτού βιαστούμε να χαρακτηρίσουμε κάποιον «τρελό» ή «ψυχάκια» και γενικότερα προτού κρίνουμε τον οποιονδήποτε συνάνθρωπό μας, ας προσπαθήσουμε να μπούμε, έστω και για μερικά λεπτά, στα παπούτσια του. Κι ας αναρωτηθούμε μήπως, άθελά μας, βάλαμε κι εμείς το λιθαράκι μας στη δημιουργία κάποιου άλλου Arthur, μα κυρίως στις συνθήκες που χρειάζονται για να εκκολαφθεί ένας νέος Joker.
“Ι just hope my death makes more cents than my life”
Γιάννης Κοσμόγιαννης
Sickman's Blog 
Leave a Reply